ابزار ارزیابی ایمنی بیمارستان ها در بلایا ( برای دانلود فایل ها روی عنوان کلیک کنید)
راهنمای ارزیابی ایمنی بیمارستان
آشنایی با ارزیابی ایمنی بیمارستان
مقدمه:
كشور جمهورى اسلامى ايران در معرض انواع مخاطرات طبيعى و انسان ساخت قرار دارد. بنا بر گزارش جهانى كاهش خطر بلايا كه در سال ۲۰۰۹ انتشاريافته، سطح خطر ايران تنها در برابر مخاطرات طبيعى بر اساس مرگ حدود۱۰۶ هزارنفر طى چهار دهه اخير ، ۸ از ۱۰ برآورد شده است. وقوع مخاطرات علاوه بر آسيب به جمعيت عمومى و زير سا خت ها، سامانه هاى ارائه خدمت را نيز تحت تاثير قرار می دهد. بطور اختصاصى اجزای سازه اى، غير ساز ه اى و عملكردى بيمارستان ها می توانند در وقوع مخاطرات و يا بلاياى ناشى از آنها تحت تاثير قرار گيرند و علاوه بر پيامدهاى جانى به پرسنل و بيماران و همچنين خسارت به اموال و تجهيزات، عملكرد خود را براى پذيرش مصدومين از دست دهند و در نتيجه به بار مرگ ناشى از حادثه بيفزايند.
سالانه در سراسر جهان صدها بيمارستان و ساير انواع تسهيلات بهداشتى درمانى در نتيجه رخداد بلاياى طبيعى تخريب شده يا كارايى خود را از دست می دهند. اين درحاليست كه اين تسهيلات در زمره سرمايه هاى عمده هر كشور محسوب می شوند و تخريب آنان پيامدهاى سوء اقتصادى بسيارى را به دنبال دارد. علاوه بر بعد اقتصادى، تخريب يا غير فعال شدن بيمارستان حس عدم امنيت و ناپايدارى اجتماعى رادر صورت نبود تسهيلات جايگزين در پى خواهد داشت. البته توجه به اين نكته نيز ضرورى است كه اختلال عملكرد بيمارستانها تنها در صورت آسيب فيزيكى روى نمی دهد. شواهد بسيارى وجود دارد كه مخاطرات خفيف يا متوسط توانسته اند عملكرد بيمارستان ها را مختل نمايند.
ارزيابى خطر، شامل شناخت مخاطرات، آسيب پذيرى و ظرفيت، اولين گام در ارتقای آمادگى بيمارستان ها در برابر بلاياست. انجام مستمر اين ارزيابی ها می تواند اطلاعات لازم براى ارتقای سيستم را فراهم آورد. اين ارزيابى در سه حوزه عناصرسازه اى، غير سازه اى و عملكردى قابل انجام است. عناصر سازه اى به بخش هايى از ساختمان اطلاق می شود كه آن را حمايت نموده (مانند ستون ها، سقف، ديوار و كف)و در برابر جاذبه، زلزله، طوفان و ساير فشارهاى وارده مقاومت می نمايد.
عناصر غير سازه اى شامل تاسيسات، تجهيزات و عوامل معمارى بيمارستان می باشند. بعد عملكردى نيز جنبه هاى مديريتى و دارا بودن طرح مقابله با بلايا را در بر می گيرد.
تجربياتى در كشورهاى مختلف در خصوص ارزيابى ايمنى بيمارستانها در برابر زلزله يا هوريكان وجود دارد كه هر يك نقاط قوت و محدوديت خود را دارند. در راستاى كمپين جهانى دو سالانه سازمان ملل متحد در سالهاى ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ كه تحت عنوان "ايمنى بيمارستان ها در برابر بلايا" نامگذارى شد، سازمان جهانى بهداشت بر اساس تجربه كشورهاى آمريكاى مركزى و جنوبى شامل مكزيك، كوبا، بوليوى و ساير كشورهاى حوزه كارائيب ابزارى را با هدف ارزيابى خطر بلايا در بيمارستانها تدوين و معرفى كرد.
جمهورى اسلامى ايران با دارا بودن بيش از نهصد بيمارستان در ميان سه كشور اول منطقه از لحاظ تعداد بيمارستان است. در طى دوره كمپين، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكى، علاوه بر برگزارى سمينارها، اطلاع رسانى و پيگيرى بودجه مقاوم سازى بيمارستان ها در مجلس شوارى اسلامى، بومی سازى ايندكس مذكور را در اولويت اقدامات قرار داد. دليل اين امر نياز نظام سلامت به متدولوژى و ابزار ارزيابى خطر بيمارستانها در برابر بلايا بود كه پس از برگزارى كارگاههاى كشورى طى سا ل هاى ۱۳۸۷ تا۱۳۸۹ توسط معاونت پرستارى و مركز مديريت حوادث و فوريتهاى پزشكى كشور بيش از پيش احساس می شد. از جمله اقدامات ارزشمند ديگر می توان به ارزيابى مقاومت سازه اى برخى بيمارستان ها توسط دفترتوسعه منابع فيزيكى وزارت بهداشت و همچنين برگزارى مانورهاى دورميزى و عملياتى متعدد در سراسر كشور اشاره كرد.
ایمنی و آسیب پذیری بیمارستان:
آسیب پذیری بیمارستان به میزان کمبودها و ضعفهای آن در زمان وقوع حوادث و بلایا بستگی دارد. بررسی صحیح و منظم مخاطرات و آسیب پذیری های محتمل، لازمه برنامریزی و مدیریت مؤثر خطر است ؛ همچنین، برنامه ریزی باید بر مخاطرات محلی متمرکز باشد.
مخاطرات تهدیدهای محتملی هستند که ممکن است در محدوده ای از زمان و درمکانی مشخص رخ دهند. این اتفاقات معمولاً با مرگ ومیر یا صدمات شدید و تخریب واختلال در فرایندها همراه هستند. مخاطرات ممکن است مانند زلزله و سیل و توفان منشأ طبیعی داشته یا مانند انفجارات صنعتی و بلایای ترافیکی، منشأ انسانی داشته باشد. گاهی نیز می توانند ترکیبی از این دو باشند.
آسیب پذیری عبارت است از ضعف های شناخته شده ای که یک مجموعه در مقابل مخاطره ای خاص دارد. آسیب پذیریِ بیمارستان متاثر از سطح آمادگی آن است. برای مثال،آمادگی زیاد یک بیمارستان در مقابل زلزله، به همان نسبت، آسیب پذیری آن را در مقابل آن حادثه کم میکند.
خطر: احتمال آسیب یا اختلال عملکرد ناشی از وقوع مخاطره ای خاص و مبتنی برسطحی از آسیب پذیری نسبت به آن مخاطره در مکان و زمان مشخص است. خطر یاریسک، محصول مخاطره و سطح آسیب پذیری، منهای ظرفیت سازگاری آن بیمارستان بامخاطره یا تجربۀ حداقل آسیب عملکردی است.
ریسک/خطر: ( آسیب پذیری*مخاطره) - ظرفیت سازگاری
بیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی باید براساس حادثه های که احتمال وقوع دارد، آسیب پذیری مرکز را بررسی کرده و آمادگی خود را ارتقا دهند. به منظور حفظ و تداوم عملکرد در یک حادثه، بیمارستان با افزایش ظرفیت سازگاری خود، میتواند میزان خطر ناشی از حادثه را کاهش دهد. بیمارستان با افزایش ظرفیت سازگاری خود، میتواند میزان خطرناشی از حادثه را کاهش دهد.
آسیب پذیری درخصوص مراکز بهداشتی درمانی، میتواند به آسیب پذیری خارجی وداخلی تقسیم شود. آسیب پذیری خارجی درحقیقت، آسیب پذیری از آن دسته رویدادهایی است که خارج از بیمارستان اتفاق می افتند؛ ولی بر بیمارستان و توان آن برای تامین خدمات سلامتی تأثیر میگذارند. برای مثال، تأثیر حوادثی، همچون جنگ ، فعالیت آتشفشان، سونامی، زمین لرزه و توفان بر بیمارستان، به صورت مراجعۀ تعداد فراوانی ازمصدومان و بیماران است که برای دریافت خدمات، به بیمارستان سرازیر می شوند یابه صورت تخریب محیط است که مانع دسترسی بیمارستان به کارکنان و تجهیزات موردنیازخود میشود. آسیب پذیری داخلی ناشی از رویدادی است که مستقیماً بیمارستان را تخریب کرده یا بر روند فعالیت آن اثر میگذارد. تخریب ساختمان ناشی از توفان، زلزله، سیل یا آتشفشان، نمونه هایی از این قبیل هستند.
در رویکردی دیگر، آسیب پذیری بیمارستان را می توان به انواع سازه ای و غیرسازه ای ومدیریتی سازمانی تقسیم کرد. آسیب پذیری سازه ای شامل آسیب ساختمان بیمارستان وعناصر سازه ای و ساختمانی است که به انواع حمایت های فیزیکی، نظیر فونداسیون ودیوارهای حمایتی و ستونها نیاز دارد. این عناصر میتوانند ضعف بیمارستان در مواجهه باحوادث و بلایای مختلف، مثل زلزله و سیل و توفان باشند. آسیب پذیری غیرسازه ای، آسیب عناصری است که برای کارکرد بیمارستان ضروری می باشند؛ مثل سیستم گرمایشی وسرمایشی، تهویه، سیستم اطلاع رسانی، آب، تجهیزات، تأسیسات، دکوراسیون، برق و... . آسیب پذیری مدیریتی سازمانی به منابع انسانی و مدیریت سازمانی اشاره می کند که برای ارائۀ خدمات تخصصی و انجام وظایف واگذارشده در راستای عملکرد بیمارستان ضروری است.
شاخص ایمنی بیمارستان:
این شاخص محصول سازمان بهداشتی پان امریکن و گروه مشورتی کاهش آثار بلایا است که با هدف کمک به بیمارستانها، برای بررسی ایمنی و اولویت بندی برنامه ریزی و پیشگیری از آسیب مراکز بهداشتی درمانی در اثر وقوع حوادث و بلایا طراحی شده است.درحقیقت، شاخص ایمنی بیمارستانی نشان دهندۀ این احتمال است که بیمارستان می تواند در هنگام وقوع بلایا فعال باشد و وظایف خود را انجام دهد.
ویرایش دوم این مجموعه ابزاری است که ۱۵۱ حوزه بیمارستانی ازجمله سازه ای و غیرسازه ای و عناصر عملیاتی بیمارستان را در برمیگیرد. پس از اینکه متخصصان هر بخش نمرات بخشها و حوزه های مختلف بیمارستان را تعیین و وارد رایانه کردند، رتبۀ بیمارستان به دست می آید. درنهایت نمرۀ شاخص ایمنی بیمارستانیِ به دست آمده، وضعیت بیمارستان را در یکی از حالت های زیرمشخص میکند:
- سطح اول، بیمارستان میتواند از جان افرادی که درون آن هستند، حفاظت کرده و قادر به ادامۀ عملکرد خود در هنگام حوادث و بلایا می باشد.
- سطح دوم، بیمارستان قادر به مقاومت در مقابل حوادث و بلایا هست، ولی تجهیزات و خدمات حیاتیِ آن در معرض خطر قرار دارند.
- سطح سوم، در زمان حادثه، بیمارستان و تمام افرادی که در آن هستند، در معرض خطر قرار دارند.
- اين ايندكس داراى ۱۵۱ شاخص در زمينه هاى ايمنى سازه اى، غيرساز ه اى و مدیریت فوریت و بلایا و دو بخش مقدماتى شامل اطلاعات كلى بيمارستان و مخاطراتى كه بيمارستان را تهديد می كنند، می باشد.
فایل های ابزار ارزیابی ایمنی بیمارستان
فایل پیوست:
